Çocuk koruma kanunu bütünlük içinde yürütülmeli

ÇKK BÜTÜNLÜK SİSTEMİ

İdareci ve meslek elemanlarının birinci görevi 2828 sayılı kanunun 4.maddesi genel esasları ve 5395 sayılı çocuk koruma kanunu 4. Maddesi temel ilkeleri ve SHM Yönetmenliği mad.6 hizmet ilkelerinde ki görevimizi (Çocukların ve gençlerimizin toplumsal yaşam içinde sosyal, kültürel, psikolojik ve ekonomik yönlerden belirtilen amaçları ve hedefleri gerçekleştirecek nitelikte ilişkilere girmesini)  yerine getirmeliyiz. 

Sosyal Hizmetler bir bütün (biyo-psiko-sosyal-kültürel) olarak görülmelidir.

Bir Çocuğun korunma ihtiyacı içerisine girmesi başlı başına zorlu bir psiko-sosyo-ekonomik süreç içerisinde olduğunu gösterir ve gelişim durumuna özgü ilgi gerektirir. Çocuk koruma kanunu içerisindeki bu zorlu ve örseleyici sürecin çocuk hakları ve çocuğun yüksek yararı değerleri ile şekillenmesi gerekir. 

Verilen kararlara, karar sonrası verilen hizmetlere, raporlara, süreç içerisindeki bütün personelin yaklaşımına kadar her aşamada çocuk dostu bir bakış açısı oldukça önemlidir. 

Sürecin bütünsellik üzerinde yürütülmeli, herhangi bir parçası eksik olduğunda sistem olumsuz çalışmakta ya da bu yapının her hangi bir parçasına yapılan yanlış dokunuşlar, yine sistemin özünde bozulmalar yaratıyor, yapılması gereken düzeltme çalışmaları ise sistemin bir parçasına yapılmasıyla yeterli olmuyor, sistemin tamamı üzerinde doğru dokunuşla bütünsel yapının tamamıyla masaya yatırılması gerekiyor. 

İşte verdiğimiz hizmette sadece Eğitim ve fiziksel (ver, yedir Yatır, uyut) ihtiyaçların karşılanması değil, çocuklarla ilgili bütün alanları masaya yatırmak gerekiyor. BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ve 5395 Sayılı kanunun 4/1-a,b’bentlerinde belirtilen GELİŞME, KORUNMA, YAŞAMA, KATILIM haklarının güvence altına alınması ve Çocuğun Yarar ve Esenliğini gözetici mesleki çalışmaların yapılması gerekmektedir.Sosyal hizmetlerle ilgili faaliyetler sosyal hizmet amaç ve ilkelerine uygun olarak yerine getirilmek üzere oluşturulmuş idari örgütlenme yapılandırılmalıdır

Devlet koruması altında kalan çocukların hayatını üç ayrı zaman dilimine ayırırsak, ilki koruma altına alınmadan önceki aile ve sosyal çevresindeki yaşamı, ikincisi Kuruluşta kaldıkları yaşamları, Üçüncüsü de Kuruluştan ayrıldıktan sonraki yaşamlarıdır. Hiç kuşkusuz, yaşamlarındaki bu evreler bir öncekinin etkisinde oluşmaktadır. Kurum bakımındaki çocukların sağlıklı yetiştirilebilmesi için çocukların kurum bakımına alınma nedenleri göz önünde bulundurularak, rehabilitasyon sürecinin iyi yönetilmesi, etkili ve kesintisiz sunulması,

Çocuk Koruma Sisteminde üç saç ayağı bulunmaktadır. A) önleyici hizmet B) koruyucu hizmet C) Müdahale hizmetidir. Sistemin en önemli ve yapılmasında taviz verilmeyen önleyici hizmette başarı sağlanamadığı zaman Koruyucu hizmet devreye girer, koruyucu hizmetin sistemin ıskalanmaması gerekmektedir. Bu nedenle Çocuk Koruma Sisteminin en önemli ayağını oluşturan önleyici ve koruyucu sistemin işlevselliğini artıran Erken Uyarı sisteminin işlevselliğinin niteliksel olarak artırılması gerekmektedir. Bu sistemin işlevselliğinde karşılaşılan sorunlar;

ÇKK’nu 5 md. Belirtilen KDTK’nı yerine getirilmesi ile görevlendirilen KURUMLAR 45.maddede belirtilmiştir. Ancak destekleyici tedbir kararları paydaş kurumlarımızda yürütülmesinde işlevsel olmadığı ve denetleme ve kontrol yetkisinin Bakanlığımızda olmaması bir olumsuzluk oluşturmaktadır. Özellikle Danışmanlık tedbirinde KDTK Uygulanması hakkında yönetmelik 12/5 de tedbirin uygulanması hakkında yetki ilgili kuruma ait olduğu belirtilmiştir. Dolaysıyla uygulamada sorun yaşanmaktadır. 45. Md kurumların bu tedbirleri yerine getirilmesinde tedbirlerin içselleştirilerek yerine getirildiğini söylemek çok zor. Kendilerine göre belirli sorunları belirlemektedirler. Oysa ÇKK’nun temel hedefi Danışmanlık, Eğitim, Sağlık tedbirleri ile çocuğun ihtiyaçlarının karşılanması ve rehabilite edilmesidir. Burda başarı sağlayamadığımız zaman çocuk müdahale sistemine dahil olmaktadır bu da başarısızlığın göstergesidir.

       ÇKK Merkezi İl – İlçe Koordinasyonu Çalışma Usulleri Yönergesinin ilgili Maddelerinde belirtilen 11/5 ve 13/h maddelerinde belirtilen önleyici hizmetler ve erken uyarı mekanizmalarının kurulması istenmektedir. Erken Uyarı ve Yönlendirme Sistemi taşrada hiçbir kurumumuzda bulunmamaktadır. Bu sistemi bizzat ben Sakarya ve Malatya illerinde uyguladım ve geri dönütleri oldukça memnuniyet vericiydi. Hatta yerel basında da zaman zaman yer almıştı. Tüm illerimizde Erken Uyarı ve Yönlendirme Sisteminin kurulması ve işlevsel bir şekilde yürütülmesi gerekmektedir. Bu sistem sadece Aile Bakanlığı ile sınırlı olmamaktadır ÇKK 45 md.  Belirtilen tüm kurumların aktif çalışmasını içermektedir. Dolaysıyla çocuğun gelişimi ve geleceğini ilgilendiren tüm kurumların katılımı ile yürütülmektedir.

•       Çocuklar hakkında uygulanabilecek olan destekleyici tedbirlerinin amaçı,  çocuğa, ailesi ile birlikte ihtiyaç duydukları hizmetlerin verilerek tüm uluslararası anlaşmalarda çocuğun yararına olduğu  Kabul edilen çocuğun aile çevresinden ayrılmamasının sağlanmasıdır. Bu tedbirler çocuğun temel haklarınının sağlanması ve içinde bulunduğu ortamın iyileştirmesine yöneliktir. 

•       KDTK uygulanmasında her zaman göz önünde bulundurulacak olan BMÇHDS nin 9 maddesidir.

•       Suça sürüklenen çocuk hakkında adalet ve sosyal hizmetler sistemi üzerinden ihtiyaç durumları ve uygunluk değerlendirmeleri yapılmak suretiyle verilmeye çalışılan hizmetler şunlardır.

•       1. Bakım, eğitim, sağlık, danışmanlık hizmet türü

•       2. Çocuğun durumunun değerlendirilmesi, çocuğu suça iten sebeplerin belirlenmesi hizmetleri,

•       3. Suça sürüklendiği kabul edilen çocuğun bu durumdan, aile, çevre, okul, arkadaşları, etkisini tespit etmeye yönelik hizmetler,

•       4. Suç soruşturması, yargılama ve verilmiş olan kararın yerine getirilmesine ilişkin hizmetler,

•       Türkiye’de bu hizmetler değişik kurumlar ve kurumlar tarafından yerine getirilmektedir. Bazı hizmetler aile bakanlığı, adalet bakanlığı, milli eğitim bakanlığı, iç işleri bakanlığı tarafından getirilmektedir. Hizmetlerin hangi kurum tarafından yerine getirilmesi hususunda uygulamada bir tereddütsüz bulunmamaktadır.

•        Ancak, buna rağmen, suça sürüklenen çocuklara götürülen bu hizmetlerden devlet olarak beklentimiz,

•       çocuğun sosyalleşmesine hizmet etmek,

•       toplum ile olan iletişimini onarmak

•       ve suç olgusunun yenilenmesine fırsat verecek ortam ve koşulları bertaraf etmek.

•        Bu hizmetlerin sunumunda farklı kurumlar tarafından sunulacak olan hizmetlerin eşgüdümünün sağlanması,

•       sunulan hizmetlerin çocuk üzerindeki etkilerinin izlenmesi, ortaya çıkan ihtiyaçlara göre ilgili hizmet kurumlarından yeni talepte bulunulması

•       veya talepte bulunmakla yetkili kurumları harakete geçirilmesi,

•       öz itibarıyla devlet olarak suça sürüklenen çocuğa sunulan hizmetlerin ortak amacınız takipçisi olarak, bu sorumluluğu üzerine alacak bir kuruma ihtiyaç vardır.

•       Esasen, bu kurum ÇKK’da Aile bakanlığı olarak kabul edilmiştir.

•       ASHB 633 KHK MD 8 ile sadece koordinasyon görevi değil aynı zamanda ÇKK’nda belirtilen tedbirlerin yürütülmesi görevi de bu bakanlığa bir görev olarak verilmiştir.

•       Ancak, bize göre suça sürüklenen çocuklarla ilgili olarak bu yeterli değildir.633 sayılı KHK’de yapılacak değişiklikle, bu çocukların yeniden topluma kazandırılması,

•       sosyalleşme süreçlerinin izlenmesi ve yeni gelişen durumlara uygun ilgili kurumlardan karar alınması

•       Destekleyici tedbirleri denetleme, kontrol yetkisi, düzenleyici yetkinin verilmesi.

•       ve yeni uygulamaların harekete geçirilmesini sağlamak görevi açık ve net bir şekilde Aile Bakanlığına verilmelidir.

•       Uygulama Planlarının yeterince mahkemelerde incelenmediği ve ÇKK’nu 4/f bendinin işlerliğinin artırılması yönünde tedbirler alınmalı

•       Kurumların denetiminde il sekreterya işlemleri pek önemsenmemektedir.

•       Bu çocuklar hakkında yürütülecek hizmetlerin önemli bir kısmı zaten diğer bakanlık, kurum ve kuruluşlar tarafından yerine getirilecektir.

•       Ancak, bu alandaki hizmetlerin gerçekleştirilmesinde, farklı kurum ve kuruluşlar tarafından verilen hizmetlerin ortak amacın sağlanmasına hizmet etme durumlarının takibi gerekmektedir.

•       Sadece, çocuk hakkında ilgili kurumlar tarafından yürütülecek hizmetlerin koordinasyonunu sağlamak bu anlamda, bu hizmetlerin sunumundaki genel amacın sağlanması bakımından yeterli değildir.

•       Özellikle ÇKK, ÇKK Uygulama yönetmeliği, ÇKK göre verilen KDTK Uygulama Yönetmeliği, ÇKK Merkez-İl, İlçe Koordinasyon Kurulu Çalışma Usul ve Esasları Yönergesi, Çocuk Adalet Sisteminin Uygulanması Hakkında Asgari Standar Kuralları, Çocuk Suçluluğunun Önlenmesine İlişkin BM Yönlendirici İlkeleri ve BMÇHDS nin tüm sekreterya birimleri ilgili sosyal çalışma görevlilerince incelenmesi gerekmektedir.

  Caferi Tayyar İĞDİR

Sosyal çalışmacı/Sosyolog/Öğretmen